Thuốc kháng sinh là một cái tên không còn xa lạ gì với nhiều người hiện nay khi mà kháng sinh xuất hiện hầu hết trong nhiều đơn thuốc điều trị. Và loại thuốc này hiện được rất nhiều người tự ý mua sử dụng mà không tham khảo ý kiến của bác sĩ. Vậy để sử dụng thuốc kháng sinh tránh tác dụng phụ xảy ra hãy cùng simtoolkit.info tìm hiểu về thuốc kháng sinh là gì qua bài viết dưới đây nhé!
I. Thuốc kháng sinh là gì?
Có lẽ bạn nghe nhiều đến thuốc kháng sinh và tác dụng của nó nhưng chắc bạn vẫn chưa hiểu rõ về thuốc kháng sinh là gì?
Thuốc kháng sinh là loại thuốc được thiết kế để tấn công và chống nhiễm trùng. Trong số các chất chống vi trùng, kháng sinh thường được định nghĩa là tác nhân hóa trị liệu có khả năng ức chế hoặc tiêu diệt vi khuẩn (kìm khuẩn hoặc diệt khuẩn).
Đầu tiên hệ thống miễn dịch có nhiệm vụ tiêu diệt vi khuẩn trước khi chúng có thể nhân lên và gây ra các triệu chứng. Các tế bào bạch cầu đặc biệt tấn công vi khuẩn có hại và ngay cả khi các triệu chứng xuất hiện, hệ thống miễn dịch thường kiểm soát nhiễm trùng. Tuy nhiên, đôi khi số lượng vi khuẩn có hại quá lớn đối với hệ thống miễn dịch để chống lại tất cả chúng. Thuốc kháng sinh có thể rất hữu ích trong trường hợp này.
Cơ chế hoạt động của thuốc kháng sinh
Thuốc kháng sinh hoạt động theo hai cách trong việc điều trị vi khuẩn. Nó có tác dụng diệt khuẩn, gây chết tế bào vi khuẩn và tác dụng kìm khuẩn, ngăn chặn sự phát triển và sinh sôi của vi khuẩn.
Ví dụ, kháng sinh diệt khuẩn như penicillin và amoxicillin phá vỡ thành tế bào vi khuẩn và gây chết tế bào. Thuốc kháng sinh như erythromycin và clarithromycin chủ yếu ngăn vi khuẩn tổng hợp protein và ngăn chúng phát triển.
II. Công dụng của thuốc kháng sinh
Thông thường thuốc kháng sinh thường được điều trị các tình trạng nhiễm khuẩn như:
- Nhiễm trùng ở tai và xoang
- Nhiễm trùng hô hấp trên, dưới
- Nhiễm trùng răng
- Nhiễm trùng đường tiết niệu
- Nhiễm trùng da
- Viêm màng não
- Viêm phổi do vi khuẩn
- Viêm họng liên cầu khuẩn
- Nhiễm trùng bàng quang và thận
- Ho gà,…
Cảm lạnh, cúm, ho, viêm họng và viêm phế quản thường do virus gây ra. Trong những trường hợp này, kháng sinh không hiệu quả. Bác sĩ sẽ đánh giá và kê đơn thuốc chống viêm hoặc kháng vi-rút nếu cần.
Nếu không xác định được nguyên nhân gây nhiễm trùng là do vi khuẩn hay virus, bác sĩ sẽ thực hiện thêm các xét nghiệm vi sinh trước khi chỉ định điều trị.
III. Tác dụng phụ khi dùng thuốc kháng sinh
Tùy thuộc vào nhóm kháng sinh khác nhau mà có tác dụng phụ khác nhau cụ thể:
- Đau dạ dày: Nhiều nhóm kháng sinh như macrolid, cephalosporin, penicillin và fluoroquinolones có thể gây ra tình trạng buồn nôn, chuột rút,…gây khó chịu do dạ dày hơn.
- Sốt: Sốt là tác dụng phụ phổ biến của nhiều loại thuốc, kể cả thuốc kháng sinh. Sốt có thể do phản ứng dị ứng với thuốc hoặc do tác dụng phụ xấu. Sốt có thể xảy ra với bất kỳ loại kháng sinh nào và phổ biến với beta-lactam, cephalexin, minocycline và sulfamid.
- Độ nhạy sáng: Uống thuốc kháng sinh như tetracycline có thể khiến cơ thể bạn nhạy cảm hơn với ánh sáng. Hiệu ứng này làm cho ánh sáng có vẻ sáng hơn đối với mắt bệnh nhân. Nó cũng có thể làm cho làn da của bạn dễ bị cháy nắng hơn. Sự nhạy cảm này sẽ biến mất khi ngừng sử dụng kháng sinh.
- Nhiễm nấm âm đạo: Thuốc kháng sinh làm giảm số lượng vi khuẩn có lợi như vi khuẩn axit lactic trong âm đạo. Loại vi khuẩn này giúp loại bỏ các loại nấm xuất hiện tự nhiên như Candida. Khi sự cân bằng tự nhiên tạo điều kiện cho Candida phát triển quá mức, nhiễm trùng nấm men có thể phát triển.
- Răng xỉn màu: Thuốc kháng sinh như tetracycline và doxycycline có thể gây đổi màu răng vĩnh viễn ở trẻ em. Hiệu ứng này xảy ra chủ yếu ở trẻ em dưới tám tuổi. Nếu phụ nữ mang thai dùng các loại thuốc này, răng của em bé cũng có thể bị đổi màu.
Bên cạnh đó còn có thể xuất hiện nhiều phản ứng nghiêm trọng như:
- Dị ứng: Phản ứng dị ứng có thể nhẹ hoặc nặng. Nếu bạn bị dị ứng với thuốc kháng sinh, hãy phản ứng ngay sau khi dùng. Những triệu chứng này bao gồm khó thở, phát ban, sưng lưỡi và cổ họng.
- Có vấn đề về tim: Một số loại kháng sinh có thể gây ra các vấn đề về tim như nhịp tim không đều hoặc huyết áp thấp.
- Co giật: Rất hiếm khi xảy ra tình trạng co giật.
- Phản ứng máu: Có một số kháng sinh sẽ gây ra thay đổi máu như giảm bạch cầu,…
- Hội chứng Stevens-Johnson: Đây là một bệnh rất hiếm gặp nhưng nghiêm trọng về da và niêm mạc. Phổ biến với kháng sinh beta-lactam và sulfamethoxazole.
IV. Cách sử dụng thuốc kháng sinh hiệu quả
1. Nhóm kháng sinh uống xa bữa ăn
Đây là những nhóm kém bền vững trong dịch vị hoặc giảm hấp thu do thức ăn, bạn nên uống trước hoặc sau bữa ăn 2 tiếng:
- Nhóm penicillin (penicillin V, ampicillin, amoxicillin…).
- Nhóm Macrolid: Tên các chi thường kết thúc bằng từ “Mycin”, thông dụng nhất là Clarithromycin, Azithromycin và Erythromycin.
- Nhóm Cephalosporin: Tất cả các thuốc trong nhóm này đều có chữ “cef” ở đầu tên chung và đây là nhóm thuốc được các thầy thuốc sử dụng phổ biến nhất hiện nay.
- Thuốc kháng lao cũng nên được loại bỏ khỏi chế độ ăn uống.
2. Nhóm kháng sinh uống trong hoặc ngay bữa ăn
Là loại thuốc không bị ảnh hưởng bởi thức ăn hoặc kích ứng đường tiêu hóa.
Các thuốc này bao gồm: nhóm quinolon (milosatin, losoxacin, ciprofloxacin…). nhóm nitroimidazol (metronidazol, tinidazol…); nhóm cyclin (tetracyclin, doxycyclin…).
Còn viên bao tan trong ruột, bất kể thuộc nhóm kháng sinh nào, đều có thể uống lúc đói hoặc lúc đói (uống lúc đói tốt nhất với một cốc nước đun sôi để nguội).
V. Lưu ý khi sử dụng thuốc kháng sinh
- Chỉ sử dụng thuốc kháng sinh nếu bạn bị nhiễm trùng thực sự. Chỉ có bác sĩ mới có thể đưa ra phương pháp điều trị.
- Nếu bạn dùng sai kháng sinh, thuốc của bạn sẽ mất tác dụng. Nó là cần thiết để hiểu tình trạng của bệnh nhân.
- Chỉ có bác sĩ chăm sóc mới chịu trách nhiệm về việc sử dụng kháng sinh, đặc biệt là ở phụ nữ mang thai, người già và người bị suy gan hoặc suy thận.
- Nên dùng kháng sinh đúng liều lượng.
- Thuốc kháng sinh nên được dùng trong một thời gian dài. Tùy theo loại và tình trạng bệnh mà thời gian dùng kháng sinh có thể dài hơn hoặc ngắn hơn, nhưng thông thường là dưới 5 ngày.
- Không kết hợp kháng sinh trừ khi thật cần thiết.
- Nếu bạn sử dụng kháng sinh, không sử dụng nếu bạn bị viêm không phải nhiễm trùng. Ví dụ, nếu bạn bị đau họng do dùng nước đá hoặc hút thuốc, đừng dùng thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh không chữa được cảm lạnh vì cảm lạnh là do vi-rút gây ra và thuốc kháng sinh không có tác dụng đối với vi-rút. Điều trị cảm lạnh thông thường bao gồm nghỉ ngơi, uống nhiều nước, dùng thuốc hạ sốt và nhức đầu.
Trên đây là toàn bộ những thông tin về thuốc kháng sinh là gì được nhiều bạn tìm hiểu. Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích với các bạn. Cảm ơn đã đón đọc!